Ulbmilat luohkáid mielde

Sisdoalut luohkáid mielde

3-4 luohkká:

- Oahppi roahkasmuvvá oassálastit ságastallamiidda ja figgá válditguldaleaddji vuhtii iežas ságasteamis

- Oahppi oahppá sierralágan ságastandilálašvuođain aktiivalaš guldaleaddji ságastalli dáidduid

- Oahppi hárjána ovdanbuktit joavkku dahje skuvlla sierralágan dilálašvuođain

- Oahppi máhttá láhttet sosiála media vuorrováikkohusdilálašvuođain

- Oahppi ovddida iežas muitalandáidduid ja ollislaš ovdanbuktindáidduidis, maiddái digimáidnasiid ráhkadandáidduid

5-6 luohkká:

- Oahppi roahkasmuvvá ovdanbuktit iežas nu njálmmálaččat go girjjálaččat sierralágan dilálašvuođain ja hálida ovddidit ovdanbuktin- ja vuorrováikkohandáidduidis

- Oahppi máhttá geavahit sáhkavuoru ságastallandilálašvuođain

- Oahppi muitala ja govvida iežas áicamiid ja veardádallá daid earáid áicamiiguin; son máhttá juo iežas kommunikašuvnnas muhtun veardde váldit vuhtii kommunikašuvdnadilálašvuođa ja –gaskaoami ja figgá dasa, ahte su iežas kommunikeren lea áddehahtti ja juksá vuostáiváldi

- Oahppi máhttá guldalit nuppiid jurdagiid ja máhttá maid hukset iežas oaiviliid ja figgá vuođustit daid; son lea hárjánan árvvoštallat dan maid lea gullan ja lohkan

- Oahppi máhttá dahkat hállojuvvon ja čállojuvvon teavsttas geavahuvvon koansttain meroštallamiid mat gusket kommunikašuvdnii gullevaš dili ja sisdoalu

- Oahppi bastá doallat oahpes jovkui smávva, čielga njálmmálaš ovdanbuktima

- Oahppi oassálastá aktiivalaččat ovdanbuktinhárjehusaide

3-4 luohkká:

- Hárjehallo guldalandáidu mas váldojuvvo fuopmášupmái earáid ságastallan ja earáid guldaleapmi sihke ovdanbuktima riggudahttin

ovdamearkkadihtii muitaleapmi, čilgen, gažademiid, ja iežas jurdagiid ja oaiviliid ovdanbuktima

-kommunikašuvdnaroahkkatvuođa ja kommunikašuvdnahálu ovddideapmi

ovdamearkkadihtii iežas ovdanmuktimat, čájálmasat, dohkkáteahter, digitála ovdanbuktimiid dahkan ja oassálastit somekommunikašuvdnii

5-6 luohkká:

- Ságastallandáidduid ovddideapmi:

degomat panelat, oahpahusságastallamat, nákkáhallandilálašvuođat, sámegielat girječálliid ja dáiddáriid guossástallamat

- Kommunikašuvdnadilálašvuođa ja –rusttega vuhtiiváldin, ovdamearkkadihtii digitála ovdanbuktimat ja digimáinnasteapmi

- Iežas muitaleami ja dajahusaid riggudahttin, ovdamearkkadihtii girječájáhusat, njálmmálaš ja čálalaš ovdanbuktimat

-Guđát luohkás ain nannejuvvo ovdanbuktinroahkkatvuohta ja sihkkarvuohta sihke ovddiduvvojit máŋggabealat ovdanbuktinvuogit

Guđát luohkás oahppi ain nanne kommunikašuvdnaroahkkatvuođa ja gárvvisvuođa sihke hárjehallá doaibmat earálágan kommunikašuvdnadilálašvuođain

3. luohkká

Árvosátni buorre 3. luohká loahpas

Oahppi

- roahkasmuvvá ovdanbuktit iežas sihke njálmmálaččat ja čálalaččat

- muitala ja govvida iežas fuomášumiid ja jurdagiid

- máhttá dahkat iežas oaiviliid ja máhttá vuođustit daid

- oassálastá aktiivalaččat ovdanbuktinhárjehusaide

4. luohkká

Árvosátni buorre 4. luohká loahpas

Oahppi

- duostá ovdanbuktit iežas njálmmálaččat ja čálalaččat

- muitala ja govvida iežas fuopmášumiid ja jurdagiid

- hálida ja bastá guldalit earáid jurdagiid

- máhttá hábmet iežas oaiviliid ja juo muhtun veardde vuođustit daid

- máhttá doallat iežas hállangillii oahpes guldaleaddjiide smávva njálmmálaš ovdanbuktima

- oassálastá roahkkadit ovdanbuktinhárjehusaide ja bargguide

5. luohkká

Árvosátni buorre 5. luohká loahpas

Oahppi

- ovdanbuktá iežas roahkkadit nu njálmmálaččat go čálalaččat

- máhttá geavahit sáhkavuoru ságastallandilálašvuođas

- máhttá guldalit earáid jurdagiid ja máhttá maid hábmet iežas oaiviliid ja vuođustit daid

- oassálastá roahkkadit ovdanbuktinhárjehusaide ja bargguide

- bastá doallat oahpes olbmuide smávva njálmmálaš ovdanbuktima

6. luokka

Árvosátni buorre 6. luohká loahpas

Oahppi

- hálida ja duostá ovdanbuktit iežas čálalaččat ja njálmmálaččat nu okto go joavkkus

- máhttá guldalit ja addit ja vuostáiváldit bagadusa

- máhttá geavahit sáhkavuoru ja vuođustit

- oassálastá roahkkadit ovdanbuktinhárjehusaide ja bargguide

- bastá doallat oahpes olbmuide smávva njálmmálaš ovdanbuktima

Ulbmilat luohkáid mielde

Sisdoalut luohkáid mielde

3 - 4 luohkká:

- Oahppi oahppá lohkat sierralágan teavsttaid ja earuha fiktiiva teavstta ii-fiktiiva teavsttas

- Oahppioahpásmuvvá sierralágan lohkanvieruide ja strategiijaide mat buoridit tevattsa ipmirdeami

- Oahppi oahpahallá ohcat dieđuid iežas ahkedássái heivvolaš gálduin

- Oahppi oahpásmuvvá sápmelaš máidnasiidda ja muitalusaide

- Oahppi figgá dárkot ja árvvoštallat iežas lohkkin

- Oahppi oahppá čilget, veardádallat ja hutkat sániid ja daid synonymaid, giellagovaid ja dajahusaid sihke doahpagiid mearkkašumiid ja daid hierarkiijaid

- Oahppi oahppá klassifiseret sániid daid mearkkašumi ja hámi vuođul

- Oahppi fuomáša earu čállojuvvon ja hállojuvvon giela gaskkas, erenoamážit sániid bokti.

5-6 luohkká:

- Oahppi lohká njuovžilit sierralágan teavsttaid ja dovdá earálágan teakstašlájaid ja dárko ja árvvoštallá iežas lohkkin

- Oahppi máhttá geavahit goansttaid maiguin buorida teavstta sisdoalu áddema ja hárjehallá geavahit earálágan diehtoháhkanvugiid

- Oahppi máhttá válljet heivvolaš lohkamuša sierra dárkkuhusaid várás ja hutká ja ovdanbuktá teavstta bajidan jurdagiid

- Oahppi máhttá ohcat dieđu sierralágan iežas ahkái heivvolaš gálduin sihke bastá árvvoštallat teavsttaid ja gálduid luohtehahttivuođa

- Oahppi oahpásmuvvá sápmelaš máidnasiidda ja daid myhtalaš albmanemiide

- Oahppi figgá dárkot ja árvvoštallat iežas lohkkin

- Oahppi oahppá čilget, veardádallat ja hutkat sániid ja daid synonymaid, giellagovaid , dajahusaid ja doahpagiid mearkkašumiid ja daid hierarkiijaid

- Oahppi oahppá klassifiseret sániid mearkkašumi ja hámi vuođul

- Oahppi fuomáša earu čállojuvvon ja hállojuvvon giela gaskkas, erenoamážit sániid bokti

3 - 4 luohkká:

- Jurddakártta ja doarjjasátnelisttu ráhkadeapmi, hárjehallan

- Alfabehta: tieđu háhkan diehtogirjjiin sihke sátnegirjji geavaheapmi

- Hárjehallet earuhit váldoáššiid detáljjain, gaskabajilčállagat, gažaldagaid dahkan, deahtisteapmi, teavstaid veardádallan sihke lohkkojuvvon ja guldaluvvon teavstta árvvoštallan

- Sápmelaš muitalusat ja máidnasat

- Vearbbaid persovdnahámit, áigehámit preseansa ja preterihtta

- Dábáleamos synonymat, giellagovat ja dajaldagat

- Sátneluohkáide oahpásmuvvan

5-6 luohkká:

- Jurdda- ja juotnakárttaid sihke doarjjasátnelisttuid ráhkadeapmi

- Guldalanhárjehusat mat dorjot vuodjuma ja ipmirdeami

- Váldoáššiid earuheapmi siidoáššiin, deahtisteapmi, gaskabajilčállagat, gažadeamit, muitui čállin, oaiviliid hutkan, sihke árvvoštallat dan maid lea lohkan ja gullan

- Teavsttaid lađastallan bajilčállosa ja bihttájuogu veahkil

- Riektačállima sihkkarastin: goallossánit, stuorra álgobustávat, muitalancealkka, gažaldatcealkka ja gohččuncealkka sihke stuorra gaskamearkkat

- Diftoŋggaid njuolgan

- Dássemolsašumit

- Vearbbaid persovdnahámit, buot áigehámit

3. luohkká

Árvosátni buorre 3. luohká loahpas

Oahppi

-lohká ja ádde maid lea lohkan sihke máhttá earuhit fiktiiva teavstta ii-fiktiiva teavsttas

- bastá ráhkadit oaivila das maid lea lohkan

- máhttá ohcat dieđu iežas ahkedássái heivvolaš girjjiin

- máhttá klassifiseret sániid mearkkašumi ja hámi vuođul

- máhttá čilget, veardádallat ja hutkat sániid ja daid synonymaid mearkkašumiid

4. luohkká

Árvosátni buorre 4. luohká loahpas

Oahppi

- lohká njuovžilit ja ádde maid lohká ja dovdá dábáleamos teakstašlájaid

- bastá ráhkadit oaivila das maid lea lohkan ja hutkat oktavuođa iežas eallimii

- mahttá háhkat dieđu iežas ahkedássái heivvolaš gálduin

- gávdná váldoáššiid teavsttas ja das maid gullá

- máhttá klassifiseret sániid mearkkašumi ja hámi vuođul

- máhttá čilget, veardádallat ja hutkat sániid ja daid synonymaid mearkkašumiid

5. luohkká

Árvosátni buorre 5. luohká loahpas

Oahppi

- lohká máŋggabealat teavsttaid ja dovdá iežas ahkedássái dábálamos teakstašlájaid

- hálddaša govttolaš sátne- ja doabaráju ja hárjehallá goansttaid maiguin ovddida mo dulkot ja ipmirdit teavstta doahpagiid

- geavaha sierralágan diehtogálduid ja hárjehallá árvvoštallat diehtogálduid luohtehahttivuođa

6. luohkká

Árvosátni buorre 6. luohká loahpas

Oahppi

- lohká njuovžilit máŋggalágan teavsttaid

- bastá dahkat fuopmášumiid iežas lohkamis ja árvvoštallat dan

- hálddaša govttolaš sátne- ja doabaráju

- geavaha strategiijaid maiguin ovddida iežas máhtu teavstta doahpagiid ja dulkoma hárrái

- geavaha diehtoháhkamis sierralágan diehtogálduid ja máhttá muhtun muddui árvvoštallat diehtogálduid luohtehahttivuođa

Oahpahusa ulbmilat luohkáid mielde

Oahpahusa sisdoalut luohkáid mielde

3-4 luohkká:

- Oahppi buvttada muitalusaid maid veahkil hárjehallá bajilčallosiid čállit ja bihttájuogu

-Oahppi hárjehallá muitalit oaivila ja vuođustit

-Oahppi hárjehallá muitalit ja govvidit

- Oahppi nanne riektačállima

- Oahppi diehtá dahkkivuoigatvuođain

5-6 luohkká

-Oahppi hárjehallá buvttadit earálágan teavsttaid ja maiddái teavstta buvttadeami sierra muttuid dego hutkama ja muddema

-Oahppi hárjehallá bagadit ja vuostáiváldit bagadusa iežas teasttas

- Oahppi nanne dáiddu čállit gieđaiguin ja boallobevddiin

- Oahppi hárjehallá ealáskahttit ja muddet teavstta ja fuomáša sátneortnega mearkkašumi tekstii

- Oahppi hárjehallá čállit muitui ja deahtistit teavstta

-Oahppi hárjehallá geavahit gálduid ja merket daid tekstii

-Oahppi hárjehallá doaibmat fierpmis ehtalaččat riekta ja bastá váldit vuhtii dahkkivuoigatvuođaid

3-4 luohkká:

-Mainnasteapmi

- Goallossánit, stuorra álgobustávat, muitalancealkka, gažaldatcealkka, gohččuncealkka sihke stuorra gaskamearkkat, diftoŋggat dábáleamos sániin ja álkkes dássemolsašumit

-oaivila muitaleapmi ja vuođusteapmi

- váldocealkka, oalgecealkka

5-6 luohkká

- tekstet: ideat, plánemat, lađasteapmi ja mudden

- njálmmálaš máinnasteapmi, mainnasteapmi čálalaččat ja govaid veahkil maiddái digitála birrasis

-riektačállima stáđásmahttin, dássemolsašupmi, diftoŋggaid njuolgan

-cealkkalahtut: subjeakta, predikáhta, objeakta

-iežas teavstta árvvoštallan ja bagadusa addin ja vuostáiváldin

- fierbmebirrasa geavaheapmi teavstta buvttadettiin

- oahpásmuvvá dahkkivuoigatvuiođaide ja fierpmádagas doaibmamii

3.luohkká

Árvosátni buorre 3. luohká loahpas

Oahppi

- máhttá stuorra álgobustávaid ja gaskamearkkaid

- čállá riekta, máhttá álkkimus dássemolsašuddamiid

4.luohkká

Árvosátni buorre 4. luohká loahpas

Oahppi

- čielga giehtačállagiin

- máhttá čállit riekta

- máhttá álkkimus gollossániid

- máhttá njulget diftoŋggaid dábálamos sániin

- oahppi diehtá dahkkivuoigatvuođaid

- máhttá muitalit oaivila ja vuođustit dan

5.luohkká

Árvosátni buorre 5. luohká loahpas

Oahppi

- máhttá bagadit positiivalaččat

- čállá boallobevddiin viehka njuovžilit

- máhttá muddet iežas teavstta

- máhttá cealkkalahtuid

6.luohkká

Árvosátni buorre 6. luohká loahpas

Oahppi

- máhttá geavahit veahki vuoldi dakkár giela mii lea mihtilmas muitaleamis, govvideamis, ja oktageardánis beali váldi teavsttas

- máhttá čállit tekstii bajilčállosa, juohkit dan bihtáide ja giddet fuopmášumi sátneválljejumiide

- čállá njuovžilit ja čielgasit gieđaiguin ja lea oahppan dárbbašlaš boallobeavdedáidduid

- dovdá čállojuvvon giela ráhkadusaid ja riektačállima vuođđoáššiid ja geavaha daid ieš čáledettiin

- dovdá ja máhttá govvidit teavstta buvttadeami vuođđomuttuid

- máhttá árvvoštallat iežas teavsttaid ja buvttadit teavsttaid muttuid mielde okto ja ovttas earáiguin

- bastá addit ja vuostáiváldit bagadusa

- lea diđolaš teavstta lohkki mearkkašumis

- máhttá merket gálduid teavstta lohppii

- diehtá fierpmis doaimmadettiin ehtalaš prinsihpaid

Oahpahusa ulbmilat luohkáid mielde

Oahpahusa sisdoalut luohkáid mielde

3-4 luohkká

-oahppi áicá sáme- ja suomagiela erohusaid

- oahppi dovdá sátneluohkáid

- oahppi oahpásmuvvá mánáid ja nuoraid girjjálašvuhtii

-oahppi oahppá dovdat árbevirolaš sápmelaš eallinvuogi ja ealáhusaid ja astoáigge doaimmaid

-oahppi dovdá media ja ádde media rolla iežas eallimis

5-6 luohkká

-oahppi diehtá sámegiela iešvuođaid

-oahppi diehtá sierra sámegielaid

-oahppi oahpásmuvvá álbmotárbevirrui ja iežas soga muitalusaide ja historjái

-oahppi ádde sámegiela geavaheami váikkohusaid iežas eallimis ja birrasis

- oahppi oassálastá ovdanbuktima hutkamii, plánemii ja ollašuhttimii

3-4 luohkká:

- veardádallat sáme- ja suoma giela, oahppi áicá gielaid gaskasaš earuid ja ovttaláganvuođaid

- oahpásmuvvet sátneluohkáide ja hárjehallet sániid sojaheami

- Jearahallet fuolkki (áhkuid, ádjáid, siesáid, muoŧáid jna)

- oahpásmuvvet sápmelaš eallinvuohkái

- oassálastet sápmelaš kulturdáhpáhussii

- oahpásmuvvet sámegielat mediafálaldahkii, dutket mediafálaldaga sisdoalu ja smihttet media rolla iežaset eallimis

-fitnet girjerájus

- lohket girjjálašvuođa, sihke ahkedássái heivvolaš diehtogirjjálašvuođa ja ságastallet gažaldagain, mat girjjiid logadettiin bohciidit

5-6 luohkká

- Dahket omd. sápmelaš máidnasis digiveršuvnna

- dutket giellageavaheami ja smihttet iežaset sámegiela geavaheami ja dan váikkohusaid

- plánejit ja ollašuhttet iežaset ovdanbuktima ovttasbargguin eará sápmelaš doaibmiiguin, omd. Sámeradioin

- Oahpásmuvvet sierra sámegielaide

Árvosátni buorre 3. luohká loahpas

Oahppi

- áicá gielaid ovttalágan- ja earáláganvuođaid

- diehtá sierra sámegielat mediaid

Árvosátni buorre 4. luohká loahpas

- diehtá sátneluohkáid

- diehtá sierra sámegielaid

- diehtá juoidá iežas soga histrojjás

Árvosátni buorre 5. luohká loahpas

Oahppi

- máhttá buvttadit teavsttaid ja muddet daid

- bastá addit ja vuostáiváldit bagadusa iežas teavsttas

- máhttá doaibmatehtalaččat riekta fierbmebirrasis

Árvosátni buorre 6. luohká loahpas

Oahppi

- máhttá govvidit teavsttaid gielalaš sárgosiid ja geavahit doahpagiid maid lea oahppan háladettiin ja čáledettiin dain

- máhttá muitalit sápmelaš eallima váldosárgosiin ja namuhit sápmelaš kultuvrra dábálamos ihtagiid

- lohká mánáid- ja nuoraidgirjjiid ja teavsttaid soahpamuša mielde ja ságastallá ja juogada vásihusaidis das, maid lea lohkan

- máhttá muitalit media- ja kulturfálaldagas mas ieš lea berostuvvan

Oahpahusa ulbmilat luohkáid mielde

Oahpahusa sisdoalut luohkáid mielde

3-4 luohkká

- oahppi viiddiida ja buorida sierra oahppoávdnasiidda laktaseaddji gielas

5-6 luohkká

-oahppi buorida ja riggudahttá sámekultuvrra sierra surggiin dárbbašlaš giela

3-4 luohkká

-oahppi hárjehallá sierra oahppoávdnasiid vuogi geavahit giela ja máhttá geavahit daid oahppandilálašvuođain

5-6 luohkká

-oahppi diehtá nu sierra oahppoávdnasiid ja sápmelaš kultuvrra vieruid geavahit giela ja oahppá geavahit giela oahppamis

5. luokka

Árvosátni buorre 5. luohká loahpas

Oahppi

-dovdá sierra oahppoávdnasiid geavahit giela ja bastá ávkkástallat gielladáidduinis oahppamis

6. luokka

Árvosátni buorre 6. luohká loahpas

Oahppi

-dovdá sierra oahppoávdnasiid geavahit giela ja bastá ávkkástallat gielladáidduinis oahppamis