Saamennettu tekstiilityön ops

GIELDDA DUOJI OAHPPAPLÁNA 2016 (3. – 6. luohkát) Suoma luohkát

GIELDDA DUOJI OAHPPAPLÁNA 2016 (3. – 6. luohkát)

Duojioahpahus Ohcejoga gielddas
Čuovvut riikkaviidosaš, guvllolaš ja báikkálaš oahppaplána vejolašvuođaid mielde.

Duodji
Duodji lea máŋggabealat dáidduid lohkan iešguđetlágan fáttáid ja prošeavttaid hámis. Ulbmilin lea ovddidit oahppi gieđadáidduid, plánendáiddu ja problemačoavdindáiddu sihke mieđis doaladumi bargamii ja teknihkkái ahkebajis vejolašvuođaid ja attáldagaid mielde. Geavatlaš barggus oahppi oažžu duoji ja teknihka vuođđodieđuid ja dáidduid sihke hárjána daid máhttima eaktudan joatkkaoahpuide, bargguide ja buđaldusaide.

Duoji plánen ja ráhkadeapmi lea máŋggabealat proseassa, mas galgá máhttit ovttastit iežas dovdduid, jurdagiid ja miellagovaid iešguđetlágan materiálaide ja teknihkalaš čovdosiidda. Duoji plánen ja ávnnasteapmi lea oppalaš hutkkálas doaibman bissovaš guorahallan, válljen ja mearrádusdahkan.
Duojis oahppi bagadallat ain eambbo olles duodjeproseassa hálddašeapmai, masa gullá buktaga dahje barggu iehčanas dahje servošii guoski plánen, ávnnasteapmi ja árvvoštallan.
Diehto- ja gulahallanteknihkka ja teknologiija dorjon bargoneavvuid atnit máŋggabealagit ja iešguđetlágan bargovugiin arvvosmahttit oahppiid oasálašvuhtii, aktiivavuhtii ja iešstivrejupmái

Oahppi oahpásmuvvvá sápmelaš ja suopmelaš sihke eará álbmogiid duodjeárbevirrui, man mielde son oahppá atnit arvvus iežas ja eará álbmogiid kultuvrra.

Oahpahusa oppalaš ordnedeamit

Duodji lea buot oahppiide sisdoalu dáfus seammasullasaš oahppoávnnas, man sisdoalut sisttisdollet nu teknihkálaš go tekstiiladuoji. Teknihkálaš duoji sisdoaluin deattuhuvvojit luonddudiehtagiidda ja inšeneavradiehtagiidda gullevaš teknologiija, teknihkálaš dáiddut ja dáidu bargat. Tekstiiladuoji sisdoaluin fas deattuhuvvojit humanistalaš dieđasuorgái ja dirhtagii gullevaš plánendáiddut, estehtalaš dáiddut ja diehtu dáiddus.

Jahkeluohkáin 3-4 duoji oahpahus ollašuhttojuvvo seammásullasažžan buot oahppiide ja dat sisttisdoallá sihke teknihkálaš duoji ja tekstiiladuoji sisdoaluid. 5-7 luohkáin oahpahus sisttisdoallá buot oahppiide oktasaččat sihke teknihkálaš duoji ahte tekstiiladuoji sisdoaluid, man lassin oahppái sáhttá addit vejolašvuođa deattuhit duodjeoahpuidisguin juogo teknihkálaš duodjái dahje tekstiiladuodjái dan mielde mas ieš lea berostuvvan ja mas dovdá iežas leat buorre.

Juos oahppi lea deattuhuvvon duoji málles válljen teknihkálaš duoji, studere son tekstiiladuoji juogo lotnašuddi ortnega mielde dahje projeaktalundosaččat. Ovttasprojeavttaid ulbmilin lea doalahit ja hárjehuhttit guktuid dujiid dieđuid ja dáidduid. Projeakta sáhttá leat duodji, man válmmaštallamii geavahuvvojit guktuid duodjesurggiid materiálat ja duddjonvuogit.

Projeavttain olles luohkká sáhttá duddjot ovttas guvttiin oahpaheaddjiin dahje luohká sáhttá juohkit seahkalas joavkun guovtti sadjái.

Ovttasbargoprojeakta sáhttá leat omd. Árgabeaibarggut, masa gullet stohppádeapmi, boalu njađđin, báiddi striiken, buvssaid striiken, sihkkela divodeapmi, sabehiid vuoidan jed.

	Sisdoalut Tekstiiladuoji oassi	Báikkálaš/árbevirolašduodji	Viiddis máhttin
S1 Ideaid hutkan 3. - 6. luohkká	Olles duodjeproseassa álggahettiin oktasaš temá oahppanbihtá hutkat ideaid okto dahje joavkkus ságastallamiin. Ideat leat álgomuttus hápmosat oahppanbihtá čovdosis. Ideat sáhttet šaddat iežas dovdduid , eallámušaid dahje ovttas vásihuvvon diliid dahje jurddafáttáid vuođul, earet eará dáiddabarggut, populáradáidda, musihkka, filmmat, máidnasat, luondu, biras, reklámat, reaissut, galledeamit dahje muittut sáhttet addit oktasaš vuolggasaji. Jurddafáttáid sáhttet fállat maiddái áiccut, biergasat, hámit, ráhkadusat, materiálat ja albmoneamit.	PS1 Ideat sáhttet šaddat árbevirolaš sámi duodjeárbbi vuođul. Maiddái iežas bearraša dahje giliservoša árbevirolaš málle vuođul.	L1, L2
S2 Plánen 3. - 6. luohkká	Dán muttu ulbmilin lea fidnet hutkkojuvvon duodji ja dan ávnnasteami plána oidnojeaddji hápmái. Plánema juksanmearrin lea soames ođđa hutkan.		L2, L3, L6, L5
S2 Plánen 3. luohkká	Goarrunbarggu plánemis deattuhat estetihkalaš iešvuođaid plánema, omd. ivnniid, čiŋáid/ govvosiid ráhkadeapmi, hápmi. Gákkesdeaddimis oktageardán deaddiluvvon govaid plánen ja minstara ráhkadeapmi	PS2 Árbevirolašduoji plánemis ja ráhkadeamis váldit vuhtii sámi duoji árbevieruid.	L2, L6
4. luohkká	Goarrunbargguplánemis deattuhat buktaga teknihkalaš plánema omd. sturrrodat, ávnnastanvuohki ja bargoortnet	Árbevirolašduoji plánemis deattuhat buktaga teknihkalaš plánema	L5
5. luohkká	Heahkkalastinbarggu plánemis geahččalat hutkat nu persovnnalaš buktaga go vejolaš	Moderniserejuvvon árbevirolašduoji geahččalat fidnet nu ’iežas láganin’ go vejolaš	L1
6. luohkká	Figgat persovnnalaš barggu plánemii Plánemis ja válmmašteamis deattuhat oahppi iežas čovdosiid gávdnoma		L1
S3 Geahččaleapmi	Geahččalat iešguđetlágan duojis geavahuvvon mášeniid ja ávnnastanvugiid. Geahččalat ráhkadit prográmmaid.	PS3 Geahččalat iešguđetlágan materiálaid, náhkiid, láiggiid, fiberiid, láđđi, silkki, bummolgággásiid, ođđasisatnu- materiálaid, muora, dávtti, metállaid jed.	L5
S4 Ollašuhttin 3. - 6. luohkká	Duoji ávnnastanmuttus ollašuhttit plána ja geardduhat aššiid. Dalle ođđa máhttima ovttastahttit boares diehto- ja dáidoráhkadussii sihke oahppat heivehit dan ođđa vugiin.		L1,L5, L6
S4 Ollašuhttin 3. luohkká	Goarrun - Mášengoarruma álgooahput - Goarrunmášena dábálaš sávdnjiid, arpuid bidjan ja spulen - Goarrunbarggu herven gieđaiguin- ja/dahje mášenhervema mielde - Minstara geavaheapmi Heahkkalastin - Goallosčalbmi, giddesčalbmi Sierrateknihkat - Iešguđetlágan duhppenvuogit omd. dássebarggut, golmmaollilvuođa barggut - Iešguđetlágan gákkesdeaddinvuogit omd. duhkuin deaddin, silliin deaddin	PS4 Goarrun Goarrunbarggu hervemis sáhttit atnit árbevirolaš hearvamálliid Náhkkebarggut Ávnnastat omd. áibmenáhki áimmiid / náluid seailluheapmai Gođđin Njuikkoniin gođđit oktageardán čuldojuvvon vuoddagiid omd. čoavddamaŋŋošiid, girjemearkkaid, lupma dahje lávkka hearvavuoddagat Bárgideapmi Bárgideapmi golmmain dahje njeljiin láiggiin. Ráhkadat vuoddagiidda heivvolaš dihpiid.	L2, L6
4. luohkká	Goarrun - Dábálaš- ja hervejeaddji goarrunmášena hearvasávnnjiid máŋggabealat ávkkástallan - Iešguđetlágan liidnebihttábargomállet omd. hoahppoteknihkat, crazy, liidnebihttámálen Gákkesgođđin - Gákkesgođđima álgooahput - Čuožžamat ja gođa - Čuožžama suohppun ja gidden - Gođđin - Láiggit, gođđosat omd. ulloláiggit gč. árbevirolašduodji Gođđin - Gieđaingođđima álgooahput - Čalmmiid suohppun - Rivttes čalmmi gođđin - Gođđosa loahpaheapmi	PS4 Náhkkebarggut - Ávnnastat sistesuorbmagoađi badjelsuohppungorostagaiguin (yliluomispistoin) - Gáibideaddji bargun sáhttit ráhkadit omd. dohká sistegápmiid Gođđin Njuikkuhat njuikkoniin oktageardán čuldojuvvon vuoddagiid. Bárgideapmi Bárgideapmi 5 - 7 láiggiin	L2, L6
5. luohkká	Goarrun - Biktasa ráhkadeapmi - Mihtuid váldin, mihttotabealla, minsttarsturrodat, minstara sárgun, minstara nuppástusat, vadjanplána - Goarrunmášiinna vatni–sávnnjit ja sávdnenmášen geavaheapmi Heahkkalastin - Goallosčalbmi(kjs), giddesčalbmi (ks), ½ čuolda, čuolda ja giddes goallosčalbmi (kkjs) - Heahkkalastinmearkkat ja oanádusat - Sárgojuvvon ja sánálaš rávvaga čuovvun Oktasašbargoprošeakta - Oahppit ollašuhttet oktasašbargoprošeavtta, mii sáhttá leat omd. iežas luohká čábbudeapmai guoskevaš bargu, čájálmasa biktasiid dahje unna ráidobuktaga ollašuhttin. Prošeavtta sáhttá maiddái ollašuhttit ovttas teknihkalaš duoji joavkkuin.	PS4 Náhkkebarggut - Sisteseahka goarrun, hervet láđiin dahje bearalhearvvaiguin Goarrun -omd. Sámegávtti ja –gahpira goarrun dohkkái - Modearna láhkai ollášuhtton árbevirolaš duodji omd. báttit, čuolbman, náhkkeduojit, báidnin (luondduivnnit, batihkka) jed. Oktasašbargoprošeakta teknihkalaš dujiin sáhttášii leat maiddái nállogoađi ávnnasteapmi.	L2, L5, L6
6. luohkká	Gođđin - Jorggu čalmmi gođđin - Gođđosa čalmmiid oktiiluoitin ja čálmmiid lasiheapmi - Iešguđetlágan bárggešat ja diehpit Bivttasfuolahus - Tekstiilaid fuolahus omd. bassan, sriiken - Duogŋán ja stohppádeapmi - Herven, báidnin, sturrodaga rievdadeapmi, ođđa geavahandárkkuhusa ohcan - Suvdilis ovdáneapmi bivttasfuolahus sáhttá leat maiddái molssabarggu fáddán. Moslssabarggu fáddán sáhttá leat maiddái sieđggageardun dahje duhppen Gákkesgođđin - Oahpásmuvvat gákkesmuoraide - Gođđit omd. poppana, lávkka dahje ránu	PS4 Gođđin - Gođđit árbevirolaš hearvafáhcaid omd. Lovikkafáhcaid dahje sápmelaččaid árbevirolašfáhcaid Náhkkebarggut -Giehtačiŋa /diibmobátti/ vuoktasolju jed.silbasreaŋga- dahje bearalčiŋaiguin. Goarrun -Ánnastit omd. láđđis hearvabáttiiguin hervejuvvon burssa, giehtalávkka dahje ovttastuvvon mátketelefonskuohpu ja burssa. Burssain ja giehtalávkkas lea metállarápma.	L2, L5
S5 Heiveheapmi	Barggu olis oahpásmuvvat suorggi vuođđodoahpagiidda, dorvvolaš materiálaide ja bargovugiide. Oahpásmuvvat buorre buktaga iešvuođaide ja dorvvolaš duddjonkultuvrii.		L3
3. luohkká	Oahpahallat goarrunmášena ja sriikaruovddi dorvvolaš geavaheami		L3
4. luohkká	Persovnnalaš ovddasvástádusa ádden		L3
5. luohkká	Sávdnenmášeniin barggadettiin váldit vuhtii erenoamážit vadji deari		L3
6. luohkká	Oahppi oahppá váldit fuopmášupmái oppa joavkku bargodorvvolašvuođa		L3
S6 Dokumenteren ja árvvoštallan 3. - 6. luohkká	Dokumenterema biergasat molsašuddet peannas tablehtii, vurkema ollašuhttin sáhttá leat vurkema čuozáhat ieš dahje olggobealde leahkki. Ollašuhttin lea vejolaš árbevirolaš gihpagiiguin lokigirjji láhkai dievasmahtton tevnnehiid ja čuovgagovaiguin, affiššaid, brošyraid dahje girjjáža hámis luohká ja skuvlla reaidduid fállan rámaid siste. Dokumenteren lea nappo oahppanproseassa oidnojeaddjin dahkan lávki lávkki mielde dahje stuorra lávkiiguin, dađi mielde mat leat oahppi dan bottu dáiddut	PS6 Oktasašbargoprošeakta plánejuvvo ovttas ja dokumentererjuvvo jogo báhpárii dahje digitálalaš hápmái	L1, L4, L5

Árvvoštallan

Duojis árvvoštallat duddjoma olles proseassa, mii šaddá plánemis, bargoproseassas, bohtosis sihke buđaldanberoštumis ja bargodoaladumis. Árvvoštallan galgá addit oahppi iešdovdamuša ja iešluohttámuša doarju máhcahaga. Máhcahat galgá oahpahit oahppi jurddašit nuppi oahppi duojis ja duddjomis miehtemielalaččat.

Árvvoštallamii oassálastet váldoaššis oahpaheaddji ja oahppi, muhto maiddái skibirárvvoštallan ja árvvoštallanságastallan leat vejolaččat.