GIELDDALAŠ DUOJI OAHPPAPLÁNA Tekstiiladuoji oassi

Duoji oahpaheamis čuovvut riikkaviidosaš, guovlluguovdasaš ja gielddadási oahppaplána

7.-9. LUOHKÁT

Skuvladuodji lea erenoamážit vuohki bajásgeassit máná. Bajásgeassima ulbmil lea fárus juohke sajis, gos mánát láidestuvvojit duojárin. Duodji adnojuvvo dehálažžan nu ovttaskas olbmo ovdáneami, jurddašandáidduid ja kreatiivavuođa go maiddái servvodatlaš vásttolašvuođa dáfus.

Oahppoplána ulbmiliin deattuhuvvojit duoji servvodatlaš ja ekologalaš mearkkašupmi sihke diehtoteknihkká ja teknologiijabajásgeassin oahpahusa oassin. Duodji addá válmmašvuođaid maiddái innovašuvdnabajásgeassimii ja fitnodatbajásgeassimii.Duoji oahpahusas lea figgamuš dasa, ahte oahppi unnánaččaid oahppá hálddašit olles duodjeproseassa buktaga plánemis dan gárvvisin ráhkadeapmái.

Duoji lundui gullá buktaga- ja válmmaštanproseassa plánen sihke bargan dorvvolaš bargovugiid čuovvumiin. Bistevaš iežas doaimma ja barggu bohtosiid árvvoštallan leat guovddáš oassi bargoproseassas. Eandaliige deattuhit oahppi iešárvvoštallama. Iežas doaimma ja barggu bohtosiid dárkun sihke sosiálalaš vuorrováikkuhusas earáin ožžojuvvon máhcaheapmi lasihit oahppi iešdovdama. Lihkostuvvan oahppanvásihusat leat deaŧalaččat oahppi miehtemielalaš mun-gova ovdáneapmái.

Duoji oahppan lea iešguđetlágan materiálain, biergasiin ja teknihkain ollašuhtti, duddjojeaddji problemačoavdimii vuođđuduvvi doaibma. Oahppi persovnnalašvuođa šaddama doarjut gieđa dáiddu, diđolaš áicama, plánennávcca ja hutkáivuođa gáibideaddji bargguin. Dát vuođđuduvvet suopmelaš, sápmelaš ja eará riikkaid kultuvrraide ja árbevieruide, lundui, teknologalaš doibmii, huksejuvvon birrasii ja ovddasvástádussii sosiálalaš ja fysalaš birrasis.

Oahpahusa almmolaš organiseren
- Oahppit válljejit 7. jahkeluohkás váldoduodjin juogo teknihkalaš duoji dahje tekstiiladuoji.
- Oahppit sáhttet válljet maid molssabarggadeami, mas sii molsot nuppi duodješládjii guovtte vahkkui.
- Dahje oahppit válljejit oktasašprošeavtta, mas ovttastuvvet guktot duodješlájat. Prošeavtta ulbmilat čuvvot duoji ulbmiliid.
- Duodji lea 8. - 9. luohkáin válljenávnnas. Ohppiin lea vejolašvuohta válljet teknihkalaš duoji dahje tekstiiladuoji.

Mihttomearit:
BS1, BS2 Visuálalaš ja teknihkalaš plánen
Duoji plánemis giddet fuopmášumi daid doaibmamii, estehtalašvuhtii ja dárbbašlašvuhtii. Duddjodettiin deattuhit oahppi dási mielde váttisvuođain vuolgi ja persovnnalaš lahkananvierru. Ollašuhttinplána čáledettiin oahppi hárjeha iežas gomuvuođalaš hámuheami, problemačoavdindáiddu sihke heiveha vuođđodáidduid maid lea juo oahppan. Plánenbarggu doarju oktavuohta govvadáidagii.

BS5 Válmmašteapmi
Duoji oahpahusa dahkamuššan leat oahpahit oahppái duodjedáidduid sierra materiálaid ja teknihkaid suorggis nu, ahte dáiddut hárjehuvvojit ja čiekŋuduvvojit jagiid mielde geardduhuvvon oahpahussisdoaluid bokte. Oahpahus ollašuhttojuvvo oahppi ovdánanmuttu vástideaddji fáddábiriid dutkamiin, iskkademiin, hutkamiin ja oahppamiin ollislaš duodjeproseassa hálddašeami guvlui. Oahpahus ovddida biergasiid, rusttegiid ja mášeniid doaibmanprinsihpaid áddema ja daid geavaheami.

BS6 Bargodorvvolašvuohta ja bargui šaddan
Duodjeoahpahus galgá láhčit sajiid, main oahppi dovdá ahte duddjon lea miela miel ja movttiidahtti. Ulbmilin lea ovddidit oahppi barggu plánema, gierdavašvuođa ja iešdoaimma sihke bagadit su barggu bargamii sihke okto ahte joavkkus, deaŧalaš lea iežas ja nuppiid barggu árvvus atnin. Plánedettiin ja barggadettiin oahppi áicá doaimmaidis, árvvoštallá doaibmamiiddis ja barggus loahppabohtosa. Duodjeoahpahusas deattuhuvvo ovddasvástádusa váldin iežas barggus ja dan loahpaheamis. Oahppi oahpistuvvo fuolahit bargobiergasiin ja birrasis sihke váldit vuhtii addojuvvon bargodorvvolašvuođarávvagiid.

Árvvoštallan
Bargu árvvoštallojuvvo olles bargoproseassa áigge. Go áigáiboađus árvvoštallojuvvo giddejuvvo fuopmášupmi plánemii, prosessii ja áigáibohtosii. Lassin árvvoštallamii váikkuha oahppi dáidodieđu hálddašeapmi ja bargovuoigŋa. Árvvoštallan čađahuvvo sihke njálmmálaččat ahte čálalaččat ovttas oahpaheddjiin. Árvvoštallama veahkkin sáhttá geavahit bargobeaivegirjji. Árvvoštallama čađahit oahpaheaddji, oahppi ieš ja eará joavkku lahtut. Árvvoštallamis čuvvojuvvo riikkaviidosaš oahppaplána vuođuštusaid árvvoštallankritearaid. Árvvoštallan galgá leat miela miel ja movttiidahtti. Loahppaárvvoštallamis váldojuvvo vuhtii maid ovddit jahkeluohkáid árvvoštallamat.


BS2 Báikkálaš/árbevirolašduodji. Tekstiiladuoji oassi
- Árbevirolašduoji plánemis sáhttá čuovvut oalát báikkálaš duodjeárbevieru
- Árbevirolašduodji sáhttá leat maid moderniserejuvvon ja nu áibbas iežas lágan buvtta.

Goarrun
- Goarrunbargu sáhttá leat báikkálaš sápmelaš árbevirrui gulli bivttas
Náhkkebargu
- Omd. sistelávka, mas lea geavahuvvon datneárpočiŋaheapmi
Gođđin
- Gođđinbargu sáhttá leat báikkálaš málle mielde gođđojuvvon hearvagođus

	Sisdoalut	Báikkálaš/árbevirolašduodji	Viiddes máhttu
BS5 BS3	Goarrun - Biktasa gárvvisteapmi - Bivttasvuogi ja ovdal ohppojuvvon dáidduid vuođul - Minstariid nuppástahttin, iešguđetlágan detáljaid válmmašteapmi, heiveheapmi - Skoađastantekstiillaid válmmašteapmi Bivttasfuolaheapmi - Tekstiillaid fuolaheapmi: bassan, striiken, duogŋan ja stohppádeapmi - Bistevaš ovdáneapmi Láigebargu - Ohppojuvvo hearvagođđin, sierralágan hearvagođđosat, gođđinravddat ja -sávnnjit. - Gođđojuvvo omd. suohkku dahje fáhcca Gákkesdeaddin- ja báidnin - Ohppojuvvo okta ođđa gákkesdeaddinteknihkka - Dahje báidnojuvvo láiggit Hearvvat - Goarrunbarggu herven gieđain- ja /dahje mášenhervemiin. - Ohppojuvvo okta ođđa teknihkka Gođđin - Gaskabargun oahpásmuvvat bearal- dahje gákkesmuorain gođđimii Duhppen - Oahpásmuvvat masa nu duhppenteknihkkii Tekstiila- ja geavaheaddjidiehtu - Válljejuvvo materiálat goarrunbargui bivttasmálle, bivttasvuogi ja jahkeáiggi mielde. - Oahppat dovdat iežas bivttastangággáid ráhkadusa, fibersisdoaluid, ja dikšunrávvagiid. - Oahppi earuha goabbá lea luonddu- ja dahkufiber	Goarrun - Goarrunbargu sáhttá leat maid báikkálaš sápmelaš árbevirrui gulli bivttas Náhkkebargu - Omd. sistelávka, mas lea geavahuvvon datneárpočiŋaheapmi Gođđin - Gođđinbargu sáhttá leat báikkálaš málle mielde gođđojuvvon hearvagođus	L1, L2
BS1,BS4 Plánen, válmmašteapmi ja dokumenteren	- Duddjomis oahppi vástida ieš olles válmmaštanproseassas - Gođđimis oahppi gođđá iežas plánen buktaga. - Hervemis lea deaddu originála buktaga plánemis ja ođđa teknihkaid oahppamis. Dokumenterema biergasat molsašuddet beannas tablehttii, ráddjin sáhttá leat ieš dat gii rádjá dahje gii nu olggobealde. Ollašuhttin lea vejolaš árbevirolaš gihpain dego beaivegirji masa lea lasihuvvon sárgosiid ja govaid veahkkin geavahemiin, posteriid, brošyraid dahje girjjážiid hámis rámmaid siste maid luohkká ja skuvla bastet fállat. Dokumenteren lea nuppiin sániin oahppanproseassa oidnosii dahkan lávki lávkkis dahje hárčumin, dat lea das gitta makkár gárvvisvuohta oahppis dalle lea	- Árbevirolašbarggu plánemis sáhttá čuovvut oalát báikkálaš duodjevieru - Árbevirolašbargu sáhttá leat maid moderniserejuvvon ja nu áibbas iežas lágan buvtta.	L1 - L3, L5, L6

Duoji ulbmiliidda laktáseaddji guovddáš sisdoallosuorggit jahkeluohkáin 7-9

Sisdoaluid ollašuhttin addá oahppái máŋggabealat vásihusa duoji surggiin ja vejolašvuođa máŋggaid duodjedáidduid oahppamii. Sisdoallosurggiin vuođđuduvvo oktilaš oahppanbarggut, main máŋggat sisdoalut čatnasit oktanaga nuppiide.

S1 Innoveren: Čovdojuvvo sierralágán buvttaplánenbarggut luovvannávccalaččat ja hutkáivuođain seammás geavahuvvo duoji doahpagat, mearkkat ja symbolat. Ollašuhttojuvvo plánat nannemin iešovdanbuktima. Go proseassa ovdána, bargojuvvo duodjeproseassa ieš- ja veardásašárvvoštallan.

S2 Hábmen: Oahppat dovdat ássama, lihkadeami ja gárvodeami servodatlaš, kultuvrralaš ja teknologalaš ovdáneapmi sihke geavahit buorrin báikkálaš ja sierra kultuvrraid árbevieruid, dálá áiggi ja boahtte áiggi plánemis, hábmemis ja ollašuhttimis.

S3 Iskkadallan: Hárjehallat iešguđetlágan vugiid duddjot, ovttastit ja gieđahallat materiálaid sihke geavahit kreatiivvalaččat ja roahkkadit iešguđetlágan árbevirolaš ja ođđa materiálaid ja válmmaštanteknihkaid. Geavahit oktii biddjon vuogádagaid duoddjái nuppiin sániin heivehuvvo programmerema plánemii ja buktagiidda mat válmmaštuvvojit.

S4 Dokumenteren ja árvvoštallan: Oahpásmuvvat sierra vuogádagaid fállan vejolašvuođaide buktagiid plánen- ja válmmaštanproseassain. Analyreset buktagiid hábmema ja anihahttivuođa. Dokumenteret olles duodjeproseassa ja dasa geavahuvvo buorrin diehto- ja gulahallanteknologiija.

S5 Bargan: Válmmaštit iešguđetlágan kvalitehtalaš ja doaibmi, ekologalaččat ja ehtalaččat bistevaš buktagiid ja dujiid. Geavahit duddjomii dárbbašlaš biergasiid, máseniid ja rusttegiid vuogálašvuođa mielde.

S6 Bargodorvvolašvuohta: Oahppat dovdat bargodorvvolašvuođa ja kártet ja árvvoštallat barggu váráid sihke riskkaid oassin duodjeproseassa. Bargat dorvvolaččat.

S7 Fitnodatlaš oahppan: Oahpásmuvvat fitnodatlaš oahppamii, fitnodatdoibmii ja searveovttasbargui áiccalmaslaččat, visuálalaččat, oahppogalledemiid dahje fitnodatgalledemiid bokte. Váldit vuhtii duodjemáhttima mearkkašupmi bargoeallimis. Ideaid gáldun geavahuvvo buorrin kulturlágádusaid fálaldagat.

S8 Fuobmán ja oassálastin: Dutkat duoji ja buktagiid sierralágan mearkkašumiid oktagas olbmo, oktasašgotti ja birrasa geahččanguovllus. Guorahallat duoji buresveaju ja bistevaš ovdáneami ovddasmannin árgabeaivvis. Hárjehallat dujiin oassálastima, váikkuheami ja dieđiheami.

Duoji oahppanbirrasiidda ja bargovugiide laktáseaddji mihttomearit jahkeluohkáin 7-9

Máŋggabealat rusttegat, mášenat, bargobiergasat ja birrasat dahket vejolažžan máŋggamateriálalaš duoji oahppama ja vásttolaš bargojurddašanvuogi oahppama. Árgaeallin, luondu, huksejuvvon ja gálvobiras áicojuvvo ja geavahuvvo buorrin duoji plánemis ja válmmašteamis. Duojis geavahuvvo buorrin mobiilarusttegat ja hárjánit bargat golmmamihttosaš sárgosiid ja málliid. Oahpahusas geavahuvvo teknihkalaš duoji ja tekstiiladuoji bargovuogit. Funktionála oahppan dorjojuvvo dutki oahppan prošeavttain ovttasbarggus olggobeale áššedovdiiguin ja sierra beliiguin rasttildeamen oahppaávdnasiid rájáid. Duodjái oahpásmuvvat musea- ja čájáhus- ja fitnodatgallestallamiid bokte.

Rávven, sierranahttin ja doarjja duojis jahkeluohkáin 7-9

Oahppaávdnasa mihttomeriid dáfus guovddáš rávvema/doarjaga ordnemis galgá váldit vuhtii pedagogalaččat earálágan bargo- ja vuorrováikkuhanvugiid, mainna dorjojuvvo ohppiid duodjedáidduid oahppama, plánema ja searvvušlaš bargama. Oktagas-, joavko- ja searvvušlaš bargovugiin movttiidahttojuvvo oahppit oasseváldimii, aktiivvalašvuhtii ja iešrávvemii. Oahpahusas váldojuvvo vuhtii ohppiid earálágan gáibádusat ja dárbbut duoji studeremii ja dahkkojuvvo dan vuođul sierranahttojuvvon čovdosat ovdamearkan geavahusas leahkki oahppanbirrasiid, bargobiergasiid, bargovugiid ja bargobihtáid válljemis.