Rumeli Hisarı ( Ağustos 1452)
Yaptıran: II. Mehmed (Fatih)
Mimar: Müsliheddin (Kesin değil)
İstanbul Boğazı Rumeli yakasında Anadolu Hisarı'nın karşısına fetih öncesi şehre giriş çıkışların kontrolü amacıyla yapılmıştır. Kaynaklarda "Yenice Hisar" "Boğazkesen Hisarı" "Güzel Hisar" olarak da geçmektedir.
Daha önceki kale mimarisinden farklı olarak dönemin top teknolojisine uygun olarak tasarlanmıştır. Boğazın en dar yerinde konumlanmıştır.

Ağustos 1452'de inşasına başlandıktan sonra dört ay gibi kısa bir sürede tamamlanmış olması ilgi çekicidir. Fetihten sonra Osmanlı dönemi boyunca hapishane olarak kullanılmıştır.
Halil Paşa Saruca Paşa Zağnos Paşa adlarını taşıyan biri onikigen diğerleri silindirik üç büyük kulenin beş veya üç metre kalınlığında surlarla birbirine bağlanmasıyla oluşturulmuştur. Ayrıca beden duvarlarına bitşik küçük kuleler de vardır. Büyük kuleler ortaçağ askeri mimarisinin en heybetli kulelerinden sayılır. Zağanos Paşa Kulesi'nde ve güneydoğu burcunda olmak üzere iki kitabesi vardır.

İçlerindeki ahşap katlardan yalnızca Saruca Paşa Kulesi'ninkiler günümüze gelmiştir. Dağ Kapısı Dizdar Kapısı Hisarpeçe Kapısı ve Sel Kapısı hisarın kapı adlarıdır. Güneydoğu burcu hariç bütün kuleler kurşun kaplı külahlarla örtülü idi. Hisarın avlusunda Sultan 2. Mehmed (Fatih) tarafından yaptırılan ve bugün yalnızca minare gövdesi görülebilen bir cami vardı.

Fetihten sonra hisarın askeri önemi azaldığı için mahalleler oluşmuştur. Hapishane muhafızlarının oturduğu evlerin yerine daha sonra aynı mimari geleneği sürdürerek yapılan ahşap evler 1953'te istimlak edilerek kaldırılmış yerlerine açık hava tiyatrosu ve ek tesisler yapılmıştır.

Rumeli Hisarı İstanbul'un Sarıyer ilçesinde Boğaziçi'nde bulunduğu semte adını veren hisar. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un fethinden önce boğazın kuzeyinden gelebilecek saldırıları engellemek için Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı'nın tam karşısına inşa ettirilmiştir. Burası boğazın en dar noktasıdır. Mekanda uzun yıllardır Rumeli Hisarı Konserleri düzenlenmektedir.

İstanbul Sarıyer'de bulunan Rumeli Hisarı 40 dönümlük bir alanı kapsamaktadır. Anadolu Hisarı'nın karşısında İstanbul Boğazı'nın 700 metrelik en dar ve akıntılı kısmında inşa edilmiş bir hisardır. 90 gün gibi kısa bir sürede tamamlanan hisarın üç büyük kulesi dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.

Rumelihisarı'nın adı Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Neşri tarihinde Yenice Hisar; Kemalpaşazade Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir. Deniz güvenliğini sağlamak için en dar noktadadır.

Yapım Hikayesi

Fatih İstanbul'u almayı aklına koymuştur. Öncelikle Yıldırım Bayezîd'in yaptırdığı Anadolu Hisarının karşına Rumeli Hisarını yaptıracaktır. Bizans İmparatoru Konstantinden bir av köşkü yapmak için toprak ister. İmparator dalga geçercesine bu av köşkünün bir dana derisi kadar yer kaplamasını ve bu kadar toprak verceğini söyler. Bunun üzerine II. Mehmet hemen bir dana kestirip derisini yüzdürür ve deriden iplik yaptırır. Rumeli Hisarının yapılacağı alanı bu iple çevirir. İmparator inşaata bakmaya geldiginde şaşırır. Çünkü inşaat arzisi değil bir dana derisi yüzlerce dana derisini içine alacak kadar büyüktür.

Durumu Fatih'e bildirdiğinde Fatih dana derisinden yaptırdığı ipi gösterir ve şöyle der:

"Ben bu ipi dana derisinden eğirttim. Bir fazlası varsa yıkalım."
İmparator da yanındakiler de çaresiz susar ve hisarın yapımına izin verirler.

Hisarın inşaatına 15 Nisan 1452'de başlanmıştır. İş bölümü yapılarak her bölümün inşaası bir paşanın denetimine verilmiş deniz tarafına düşen bölümün inşaasını da Fatih Sultan Mehmet bizzat kendisi üstlenmiştir. Denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına Saruca Paşa sol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etmiştir. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadırlar. Hisarın inşası 31 Ağustos 1452'de tamamlanmıştır.

Bugünkü Durumu

Rumeli Hisarı bugün müze ve açık hava tiyatrosu olarak kullanılmaktadır. Hisarda açık teşhir yapılmakta sergi salonu bulunmamaktadır. Toplar gülleler ve Haliç'i kapattığı söylenen zincirin bir parçasından oluşan eserler bahçede sergilenmektedir.
Rumeli Hisarı ayrıca İstanbul'un Sarıyer ilçesine bağlı bir semttir. Her yılın yaz döneminde konserlerin başladığı mekan olarak da bilinir. Ayrıca çok sayıda balık restoranı mevcuttur.