Luohte- ja máinnastanárbevierru
Láidehus
Máinnasteapmi lea leamaš dehálaš diehtogáldu buot álgoálbmogiin. Sámiid girjjálašvuođa álgun ledje njálmmálaš árbevieru vuođul luođit,muitalusat ja máidnasat. Sápmelaš lea juoigan ee. olbmuid, elliid ja luonddubáikkiid
Luohte- ja máinnastanárbevieru vuođđun leat leamaš oanehis luođit, mas ledje deavddasániid lassin dušše moadde sáni, omd. guoira gumpe guhkesseaibi. Olbmo luođit govahallet olbmo luonddu ja hámi, muhto maiddái mearkkašahtti dehe humoristtalaš dáhpáhusaid olbmo eallimis. Guhkit luođit ovdánit vearssas nubbái divtta lágan hámis ja vearssaid mearri molsašuvvá olu guovllu ja fáttáid mielde.
Johan Turi govvida juoigama girjjistis Muitalus sámiid birra (1910) juoigama ná: Sápmelaš lávluma dadjá juoigamin. Dat lea okta muitinkoansta nuppiid olbmuid. Muhtumat muitet vašis ja muitet ráhkisvuođain, ja muhtumat muitet moraštemiin. Ja adnojit dát lávlagat ja muhtun eatnamiid ja elliin, návddis ja bohccos, gottis.
Báhpat leat olu ovddiidan sámi girjjálašvuođa šaddama. Go sis lei čállinmáhttu, de lei lunddolaš sis merket muitui girjjálaš áššiid álbmogis geain čállinmáhttu ii lean dábálaš. Sápmelaš báhpain dehe sámiguovllus bargan báhpain
Olaus Sirma (1650-1719) lei Giema sámi báhppa ja barggai muhtun áigge Gárasavvona guovllus. Son lei lohkan báhppan Uppsalas. Sirma laktása sámi girjjálašvuhtii, go lei diehtoaddin professor Johannes Schefferussii, gii čálii Lapponia-nammasaš girjji. Girji almmustuvai Duiskkas 1673. Girjjis ledje guokte juigosa sámegillii láhtengiela lassin. Lyralaš juoiganlávlagat Moarsi fávrrot ja Guldnasaš leat ráhkisvuođa lávlagat. Lávlagat almmustuvve dalle go Eurohpas lei álgime romantihka áigodat. Dutkit ledje imaštallan juigosiid alla lyralaš dási ja "mot nie primitiiva álbmot bastá buvttadit nie fiinna lyrihka?". Dan guovtti luođi vuođul sámi girjjálašvuohta gárggiidišgođii oassin máilmmigirjjálašvuođas.
Anders Fjellner (1795-1876) lei lullisámi báhppa ja lei beakkán soagŋomyhtas Beaivvi bárdni dihte. Myhta čilgii manne sápmelaččat leat Beaivváža maŋisboahttit. Fjellner lei dehálaš diehtogáldu dutkiide, omd. Gustav von Düben ja Otto Donner). Fjellnera ánsun lei dološ juoiganpoehtalaš muitalusaid seailluheapmi.
Jacob Fellman (1795-1875) lei báhppan Ohcejogas 1820-logus. Doppe son oahpásnuvai olbmuiguin geat máhtte dološ guhkes muitaleaddji juigosiid, maid son čálii ja mat maŋŋel leat almmustuvvan girjin. Dakkár dovddus juoiganmuitalusat ledje Suola ja Noaidi ja Sámieatnan álgo- ja máŋit áššiid birra. Dain áiggiin kristtalašvuohta váikkuhišgođii Sámis ja lea čuohcán dasa, ahte njálmmálaš kultuvrra juoiganmálle nogai, go juoigan gildojuvvui. Juoigan lei kristtalaš oskku mielde suddu ja das lei oktavuohta noidošeapmái.
Luohte- ja máinnastanárbevieru vuođđun leat leamaš oanehis luođit, mas ledje deavddasániid lassin dušše moadde sáni, omd. guoira gumpe guhkesseaibi. Olbmo luođit govahallet olbmo luonddu ja hámi, muhto maiddái mearkkašahtti dehe humoristtalaš dáhpáhusaid olbmo eallimis. Guhkit luođit ovdánit vearssas nubbái divtta lágan hámis ja vearssaid mearri molsašuvvá olu guovllu ja fáttáid mielde.
Johan Turi govvida juoigama girjjistis Muitalus sámiid birra (1910) juoigama ná: Sápmelaš lávluma dadjá juoigamin. Dat lea okta muitinkoansta nuppiid olbmuid. Muhtumat muitet vašis ja muitet ráhkisvuođain, ja muhtumat muitet moraštemiin. Ja adnojit dát lávlagat ja muhtun eatnamiid ja elliin, návddis ja bohccos, gottis.
Báhpat leat olu ovddiidan sámi girjjálašvuođa šaddama. Go sis lei čállinmáhttu, de lei lunddolaš sis merket muitui girjjálaš áššiid álbmogis geain čállinmáhttu ii lean dábálaš. Sápmelaš báhpain dehe sámiguovllus bargan báhpain
Olaus Sirma (1650-1719) lei Giema sámi báhppa ja barggai muhtun áigge Gárasavvona guovllus. Son lei lohkan báhppan Uppsalas. Sirma laktása sámi girjjálašvuhtii, go lei diehtoaddin professor Johannes Schefferussii, gii čálii Lapponia-nammasaš girjji. Girji almmustuvai Duiskkas 1673. Girjjis ledje guokte juigosa sámegillii láhtengiela lassin. Lyralaš juoiganlávlagat Moarsi fávrrot ja Guldnasaš leat ráhkisvuođa lávlagat. Lávlagat almmustuvve dalle go Eurohpas lei álgime romantihka áigodat. Dutkit ledje imaštallan juigosiid alla lyralaš dási ja "mot nie primitiiva álbmot bastá buvttadit nie fiinna lyrihka?". Dan guovtti luođi vuođul sámi girjjálašvuohta gárggiidišgođii oassin máilmmigirjjálašvuođas.
Anders Fjellner (1795-1876) lei lullisámi báhppa ja lei beakkán soagŋomyhtas Beaivvi bárdni dihte. Myhta čilgii manne sápmelaččat leat Beaivváža maŋisboahttit. Fjellner lei dehálaš diehtogáldu dutkiide, omd. Gustav von Düben ja Otto Donner). Fjellnera ánsun lei dološ juoiganpoehtalaš muitalusaid seailluheapmi.
Jacob Fellman (1795-1875) lei báhppan Ohcejogas 1820-logus. Doppe son oahpásnuvai olbmuiguin geat máhtte dološ guhkes muitaleaddji juigosiid, maid son čálii ja mat maŋŋel leat almmustuvvan girjin. Dakkár dovddus juoiganmuitalusat ledje Suola ja Noaidi ja Sámieatnan álgo- ja máŋit áššiid birra. Dain áiggiin kristtalašvuohta váikkuhišgođii Sámis ja lea čuohcán dasa, ahte njálmmálaš kultuvrra juoiganmálle nogai, go juoigan gildojuvvui. Juoigan lei kristtalaš oskku mielde suddu ja das lei oktavuohta noidošeapmái.